THẬP NIÊN THỤ MỘC, BÁCH NIÊN THỤ NHÂN
十年树木,百年树人
MƯỜI NĂM TRỒNG
CÂY, TRĂM NĂM TRỒNG NGƯỜI
Giải
thích: hình
dung việc bồi dưỡng nhân tài là kế lớn của cả trăm năm
Xuất
xứ: Quản Tử
- Quyền tu 管子
- 权修
Quản
Trọng 管仲
chính trị gia nổi tiếng thời Xuân Thu, phụ tá Tề Hoàn Công thay đổi chế độ thuế
khoá, phân khu vực hành chính nước Tề thành 25 hương, làm cho tổ chức quân sự
và tổ chức hương dân kết hợp nhất trí, lại thực thi một số biện pháp làm cho nước
giàu binh mạnh, kết quả nước Tề mạnh lên, thành chư hầu xưng Bá đầu tiên. Về
sau, xuất hiện bộ sách Quản Tử 管子, tương truyền do Quản Trọng làm ra, kì thực là do người đời
sau mượn danh Quản Trọng biên soạn. Trong sách có thiên Quyền tu 权修, ở thiên Quyền tu này có đoạn:
Nhất niên chi kế, mạc như thụ cốc; thập niên
chi kế, mạc như thụ mộc; chung thân chi kế, mạc như thụ nhân. Nhất thụ nhất hoạch
giả, cốc dã; nhất thụ thập hoạch giả, mộc dã; nhất thụ bách hoạch giả, nhân dã.
Ngã cẩu chủng chi, như thần dụng chi, cử sự như thần, duy vương chi môn.
一年之计, 莫如树谷; 十年之计, 莫如树木; 终身之计, 莫如树人. 一树一获者, 谷也; 一树十获者, 木也; 一树百获者, 人也. 我苟种之, 如神用之, 举事如神, 唯王之门.
(Kế
cho một năm thì không gì bằng trồng lúa; kế cho mười năm thì không gì bằng trồng
cây; kế cho suốt đời thì không gì bằng trồng người. Trồng một mà lợi ích một đó
là lúa; trồng một mà lợi ích mười, đó là cây; trồng một mà lợi ích một trăm đó
là con người. Nếu chúng ta chú trọng trồng người, thì hiệu dụng như thần, làm
việc mà thu được hiệu quả thần kì thì chỉ có con đường của bậc vương giả mới có
thể làm được)
Sự
thực, Quản Trọng thực thi cải cách hành chính, không tách rời khỏi việc đào tạo
nhân bồi dưỡng nhân tài. Như bản thân Quản Trọng mà nói, nhân tài kiệt xuất như
ông ta rất khó có được, chỉ có trường kì rèn luyện mới có những thành tựu.
Từ
thiên Quyền tu người đời sau đã khái
quát thành thành ngữ “Thập niên thụ mộc, bách niên thụ nhân”
Huỳnh Chương Hưng
Quy Nhơn 07/7/2013
Nguyên tác Trung văn
THẬP NIÊN THỤ MỘC,
BÁCH NIÊN THỤ NHÂN
十年树木,百年树人
Trong quyển
TRUNG QUỐC THÀNH NGỮ
CỐ SỰ TỔNG TẬP
中国成语故事总集
(tập 1)
Chủ biên: Đường Kì 唐麒
Trường Xuân – Thời đại
văn nghệ xuất bản xã, 2004.
Thư Mục:
Nghiên Cứu - Dịch Thuật