HÀ THƯỢNG CÔNG
Theo Thần tiên truyện 神仙传:
Thời
Hán Hiếu Văn Đế 汉孝文帝, có một sống bên bờ Hoàng hà, mọi người gọi ông là Hà
Thượng Công 河上公. Hà Thượng Công cất một ngôi nhà tranh bên sông làm
nơi cư trú, mọi người thường nghe ông đọc Đạo
đức kinh 道德经 ở đây.
Đương
thời Hán Hiếu Văn Đế rất thích đạo của Lão Tử 老子,
cho nên lệnh cho các vương công đại thần cùng quan viên các cấp phải thuộc Đạo đức kinh, nếu không thuộc sẽ không
được lên triều. Khi Hiếu Văn Đế đọc Đạo đức
kinh đã phát một số nghi vấn trong đó, vì thế tìm người đến hỏi, nhưng
trong triều từ trên xuống dưới không ai có thể giải đáp được. Quan Thị lang Bùi
Khải 裴楷 tâu với Hiếu Văn Đế rằng:
Bên bờ Hoàng hà ở Thiểm Châu 陕州 có một người tên là Hà Thượng Công. Người này tinh
thông “Đạo Đức kinh”, có thể gọi ông ta đến.
Hiếu
Văn Đế sai sứ giả đi tìm Hà Thượng Công, bảo ông ta giải thích cho Hiếu Văn Đế
những nghi vấn. Hà Thượng Công nói với sứ giả rằng:
Đạo tôn đức quý, không thể chỉ có sai người
đến hỏi là đủ.
Hiếu Vũ
Đế đành phải đích thân đi. Xe rồng đến trước nhà Hà Thượng Công, Hiếu Văn Đế
sai người bảo Hà Thượng Công ra tiếp giá, nhưng Hà Thượng Công không ra. Hiếu
Vũ Đế lại sai người đi nói với Hà Thượng Công:
Khắp thiên hạ này đều là đất đai do trẫm là
bậc đế vương cai quản, dân trên đất này đều là con dân của trẫm. Ông tuy có đạo
thuật, nhưng vẫn là thần dân của trẫm. Hoàng đế đích thân đến là coi trọng ông
rồi, thế mà ông vẫn không biết phải trái, cứ cao cao tại thượng, ngạo mạn không
chịu ra. Trẫm nói cho ông biết, Hoàng đế có thể tuỳ ý để cho con dân được giàu
sang hoặc nghèo hèn, ông cũng như vậy.
Lúc
này, Hà Thượng Công ngồi chắp tay, từ từ bay lên không trung, cách mặt đất khoảng
chừng hơn trăm thước. Một lúc sau, cuối xuống nói với Hiếu Văn Đế rằng:
Ta trên không đến trời, giữa không đụng người,
dưới không chạm đất, ông nói thử ta là thần dân của ông chỗ nào? Giờ ông cho ta
giàu nghèo xem thử.
Hiếu
Văn Đế nhìn thấy thất kinh, biết gặp phải thần nhân. Vì thế vội xuống xe, hướng
đến Hà Thượng Công cúi đầu lễ tạ và nói:
Trẫm vốn không có nhiều tài, chỉ là được kế
thừa cơ nghiệp của tổ tiên mới gánh lấy nhiệm vụ lớn này. Bởi tài sơ học thiển,
luôn lo mình không gánh nổi nhiệm vụ nên hi vọng thông qua việc học “Đạo đức
kinh” để tiêu trừ những ngu muội của bản thân, nhưng đối với những vi ngôn đại
nghĩa trong đó đa phần không hiểu được, nên thỉnh cầu Đạo quân từ bi chỉ giáo.
Lúc bấy
giờ Hà Thượng Công mới từ không trung giáng xuống, rước Hiếu Văn Đế vào nhà. Hà
Thượng Công lấy ra 2 quyển Lão Tử đạo đức
chương cú 老子道德章句 trao cho Hiếu Văn Đế và nói rằng:
Cầm đem về nghiên cứu kĩ, những nghi vấn của
ông sẽ được tiêu trừ. Ta viết kinh này đã hơn 1700 năm rồi, chỉ truyền qua 3
người, nay ông là người thứ tư, không được để cho người khác xem.
Hiếu Văn Đế vội quỳ nhận sách, đồng thời tạ ơn. Lúc
này không còn thấy tông tích của Hà Thượng Công nữa. Hiếu Văn Đế vội sai người
xây một toà đài ở Tây sơn, hi vọng có thể gặp lại Hà Thượng Công, nhưng Hà Thượng
Công không xuất hiện.
CHÚ CỦA NGƯỜI DỊCH
(1)- HÁN HIẾU VĂN ĐẾ 汉孝文帝 (năm 203 – năm 157 trước công nguyên):
Tức Hán Văn Đế Lưu Hằng 刘恒, con thứ 4 của Hán Cao Tổ Lưu Bang 刘邦, và là vị vua thứ 5 thời Tây Hán, tại vị 23 năm từ
năm 180 trước công nguyên đến năm 157 trước công nguyên, hưởng niên 47 tuổi.
Khi mất được an táng ở Bá Lăng 霸陵, miếu hiệu là Thái
Tông, thuỵ hiệu là Hiếu Văn Hoàng Đế.
Theo Hiện đại Hán ngữ từ điển 现代汉语词典 của Thương vụ ấn thư quán, xuất bản năm 2008, triều
Tây Hán mở đầu là Cao Đế Lưu Bang 刘邦, kế đến là Huệ Đế Lưu
Doanh刘盈, đến Cao Hậu (Lữ Trĩ 吕雉)
rồi đến Văn Đế Lưu Hằng 刘恒.
Huỳnh Chương
Hưng
Quy Nhơn 14/7/2013
Dịch từ nguyên tác Trung văn
HÀ THƯỢNG CÔNG
河上公
Trong quyển
ĐẠO KINH CỐ SỰ
道经故事
Biên soạn: Dương Ngọc Huy 杨玉辉
Tứ Xuyên văn nghệ xuất bản xã, 2002.
Thư Mục:
Nghiên Cứu - Dịch Thuật