NGƯU GIÁC QUẢI THƯ
牛角挂书
SỪNG
TRÂU TREO SÁCH
Giải
thích: ví với
việc siêng năng chăm chỉ đọc sách
Xuất
xứ: Tống . Âu
Dương Tu 欧阳修,
Tống Kì 宋祁
: Tân Đường thư – Lí Mật truyện 新唐书 - 李密传.
Lí
Mật 李密
là Đông cung hộ vệ của Tuỳ Dượng Đế Dương Quảng 隋炀帝杨广. Một hôm, Dương Quảng lâm triều,
hỏi Tả dực vệ Đại tướng quân Vũ Văn Thuật 宇文述 rằng:
-
Người mặt đen đứng bên trái đội hộ vệ là
ai?
Vũ
Văn Thuật tâu rằng:
-
Đó là Lí Mật, con đại thần Lí Khoan 李宽 của tiền triều.
Dương
Quản bảo:
Người này đứng nhìn trái nhìn phải, ta xem
anh ta chẳng phải là người tốt, không thể để anh ta làm cảnh vệ.
Mấy ngày sau, Vũ Văn Thuật nói với Lí Mật:
-
Tổ tiên mấy đời của anh đều làm quan, anh
nên từ tài học của mình mà tìm một con đường khác, hà tất phải làm cảnh vệ.
Lí
Mật bèn từ bỏ chức vụ, quyết chí đọc sách. Một ngày nọ, Lí Mật cưỡi trâu đi đến
Khâu sơn 缑山,
trên sừng trâu treo bộ Hán thư 汉书, ông vừa đi vừa đọc. Triệu Quốc Công Dương Tố 杨素 trông thấy, cùng Lí Mật trò
chuyện. Dương Tố cảm thấy Lí Mật là một kì tài, khi về nhà nói với con là Dương
Huyền Cảm 杨玄感
rằng:
-
Lí Mật không phải là hạng người bình thường.
Dương
Huyền Cảm liền kết bạn cùng Lí Mật. Về sau Dương Huyền Cảm phụng mệnh trấn thủ
Lê Dương 黎阳,
coi giữ việc vận chuyển lương thực, đã cho mời Lí Mật đến. Dưới kế sách và sự động
viên của Lí Mật, Dương Huyền Cảm đã khởi binh chống lại triều Tuỳ, nhưng chẳng
bao lâu bại binh bị giết, Lí Mật cũng bị bắt. Trên đường áp giải, Lí Mật đã đào
thoát, chạy đến gia nhập quân khởi nghĩa nông dân là Ngoã Cương quân 瓦岗军.
Sau
khi đến Ngoã Cương quân, Lí Mật được sự tín nhiệm của lĩnh tụ Ngoã Cương quân
là Địch Nhượng 翟让,
và được cử làm thủ lĩnh.
CHÚ CỦA NGƯỜI DỊCH
LÍ MẬT 李密 (582 – 619): tự Huyền Thuý 玄邃, một tự khác là Pháp chủ 法主, người Trường An, Kinh Triệu đời
Tuỳ. Tổ tiên ở Tương Bình 襄平 Liêu Đông 辽东 (nay thuộc phía nam Liêu Dương 辽阳 Liêu Ninh 辽宁). Ông xuất thân quý tộc, tằng tổ
phụ là Lí Bật 李弼,
một trong bát trụ quốc tướng quân triều Tây Nguỵ, tổ phụ là Lí Diệu 李曜, Hình Quốc Công 邢国公triều Bắc Nguỵ, phụ thân là Lí
Khoan 李宽,
Thượng trụ quốc triều Tuỳ, phong Bồ Sơn quận công 蒲山郡公.
Lí
Mật lúc trẻ làm thị vệ trong cung, khi trực thường nhìn trái nhìn phải, bị Tuỳ Dượng
Đế phát hiện, cho rằng không thành thực nên đã miễn chức. Lí Mật về nhà quyết
chí đọc sách để trở thành người có học vấn.
Năm
Đại Nghiệp 大业thứ
9 (năm 613), Lí Mật tham gia cùng Dương Huyền Cảm 杨玄感 khởi binh chống Tuỳ, nhưng thất
bại, Lí Mật bị bắt giam. Trên đường áp giải ông đã đào thoát.
Năm
Đại Nghiệp thứ 12 (năm 616), Địch Nhượng 翟让 tại Đông quận phát động nông
dân khởi nghĩa, nhân vì lấy Ngoã cương trại 瓦岗寨 làm căn cứ địa nên gọi là Ngoã
cương quân, Lí Mật đến gia nhập
Mùa
Xuân năm Đại Nghiệp thứ 13 (năm 617), Lí Mật thống lĩnh 7000 tinh binh đánh chiếm
Thương thành 仓城,
phá kho lương, lấy gạo phân phát cho dân bị nạn, bách tích theo quy phụ nghĩa
quân rất đông. Chẳng bao lâu tại Thương thành kiến lập chính quyền, Lí Mật được
Địch Nhượng và các tướng đưa lên làm chủ, xưng là “Nguỵ Công”, niên hiệu là
Vĩnh Bình 永平.
Chẳng bao lâu, giữa Lí Mật và Địch Nhượng nảy sinh mâu thuẫn, Lí Mật giết Địch
Nhượng nắm giữ toàn quyền Ngoã Cương.
Về sau
Lí Mật quy thuận triều Đường, Lí Uyên 李渊 phong ông làm Quang Lộc Khanh 光禄卿 tước Hình Quốc Công. Một lần nọ
Lí Uyên phái ông đến Lê Dương 黎阳 để vỗ yên bộ chúng cũ. Trên đường đi Lí Uyên đột nhiên cho
gọi về, Lí Mật sợ nên quyết định làm phản. Ngày 20 tháng 1 năm 619, Lí Mật bị
Thịnh Ngạn Sư 盛彦师
giết chết.
Huỳnh Chương Hưng
Quy
Nhơn 15/4/2013
Nguyên tác Trung văn
NGƯU GIÁC QUẢI THƯ
牛角挂书
Trong quyển
TRUNG QUỐC THÀNH NGỮ
CỐ SỰ TỔNG TẬP
中国成语故事总集
(tập 1)
Chủ biên: Đường Kì 唐麒
Trường Xuân – Thời đại
văn nghệ xuất bản xã, 2004.
Thư Mục:
Nghiên Cứu - Dịch Thuật