Dịch thuật: Tập tục mừng em bé đầy năm

TẬP TỤC MỪNG EM BÉ ĐẦY NĂM

          Em bé sinh ra tròn một năm tục gọi là “tối” 晬 ⁽¹⁾. Bà ngoại lại sắm quần áo giày tất, thức ăn, đồ chơi  để tặng cho cháu ngoại, gọi là “tối lễ” 晬礼. Trong “tối lễ” có một món không thể thiếu được đó chính là “xí xa” 企车. Xe này giống với loại xe dùng cho em bé tập đi hiện nay, do bởi kết cấu bằng gỗ, nên có vẻ hơi thô nặng. “Xí xa” biểu thị em bé có thể tự đứng lên, cũng là mong em bé sớm trưởng thành.

          Khi em bé đầy năm, những nhà giàu có tổ chức yến tiệc chúc mừng, những nhà bình thường cũng chuẩn bị vài ba món đãi bà con thân thích.

          Trong ngày mừng đầy năm có một tập tục gọi là “trảo chu” 抓周. Tức đặt em bé bên cạnh cái nong tre hình tròn, bên trong để nhiều đồ, như bút, mực, giấy, nghiên, ấn, mũi giáo, mũi tên, súng, tiền, bút, trứng đỏ, đậu phụng … Nếu là bé gái thì để những món đồ có tính chất nữ tính như:  thước, kim, chỉ, châu, ngọc, phấn, lược, gương, thức ăn, đồ chơi. Em bé tự do chọn lấy những món này trong vòng 3 lần. Sau khi em bé lấy xong, người nhà sẽ dựa theo tính chất của 3 món đồ đó để đoán định bé sau này sẽ là khôn hay ngu, liêm khiết hay tham lam, dường như tương lai của em bé được quyết định trong giây phút đó, điều này bao hàm một số sắc thái duy tâm.

           Hiện nay nhiều địa phương vẫn còn bảo lưu tập tục này, nhưng chẳng qua mọi người coi trọng không khí tươi vui của tập tục.

CHÚ THÍCH CỦA NGƯỜI DỊCH

(1)- Với chữ 晬 (tối), trong Hán Việt tự điển của Thiều Chửu ghi rằng:

          Đầy năm, con trẻ sinh được một năm goại là chu tối 周晬

Trong Từ điển Hán Việt văn ngôn dẫn chứng của Nguyễn Tôn Nhan ghi rằng:

          Đầy một năm, trẻ con đầy tuổi tròn năm. Từ Hải.

          Nguyên tác in là chữ “toái” 碎, “toái lễ” 碎礼.

          Với chữ “toái” 碎 trong Hán Việt tự điển của Thiều Chửu:

          - Đập vụn

          - Mỏn mọn, nhỏ nhặt.

Trong Từ điển Hán Việt văn ngôn dẫn chứng của Nguyễn Tôn Nhan:

          1- Vỡ nát, Sử kí: “Đầu của thần, nay sẽ vỡ nát cùng với viên ngọc ở cái cột vậy”. (Thần đầu, kim dữ bích câu toái ư trụ hĩ 臣头今与璧俱碎於柱矣).

          2- Vụn vặt, nhỏ mọn. Hán thư: “Việc chính trị giáo hoá phiền phức vụn vặt”. (Chính giáo phiền toái 政教烦碎).

        Căn cứ vào ý nghĩa của 2 chữ, tôi sửa lại là chữ "tối" 晬.

                                                                   Huỳnh Chương Hưng

                                                                   Quy Nhơn 3/9/2012

Dịch từ nguyên tác Trung văn

CHU TUẾ LỄ TỤC

周岁礼俗

Trong quyển

TÀI VẬN NHÂN DUYÊN CÁT HUNG HOẠ PHÚC

财运姻缘吉凶祸福

Tác giả: Tôn Bảo Quang 孙保光

Trung Quốc Trường An xuất bản xã, 2007.