Dịch thuật: Tào Xung làm thế nào để đoán được trọng lượng con voi

TÀO XUNG LÀM THẾ NÀO

ĐỂ ĐOÁN ĐƯỢC TRỌNG LƯỢNG CON VOI

          Thời Tam quốc, Tôn Quyền 孙权 bên Đông Ngô sai người mang đến tặng cho Tào Tháo 曹操 một con voi lớn. Tào Tháo rất vui mừng, đưa con cùng các quan văn võ trong triều đến xem. Tào Tháo nghĩ rằng, con vật to như thế, nhất định là rất nặng, liền hỏi các quan bên cạnh:

Ai có cách gì để cân được con voi này?

          Làm thế nào để cân đây? Dùng cách cân thông thường rõ ràng là không được rồi. Các quan ai nấy đều thúc thủ. Lúc bấy giờ, con của Tào Tháo là Tào Xung 曹冲 đến trước con voi, cười và nói với Tào Tháo rằng:

Con có cách cân được trọng lượng của con voi này

          Tào Tháo nghe qua liền bảo:

Con có cách gì mau nói ra cho mọi người nghe thử.

          Tào Xung trình bày cách cân một cách rõ ràng, mọi người nghe xong đều kinh ngạc, nhưng cảm thấy rất có lí. Tào Tháo gật đầu mỉm cười, sai người làm theo cách mà Tào Xung vừa nói, cuối cùng biết được trọng lượng của voi.

          Thế thì, cách cân của Tào Xung như thế nào?

          Kì thực, Tào Xung đã dùng phương pháp tư duy điển hình đó là phép thay thế. Khi suy nghĩ vấn đề này, Tào Xung đã dựa vào ngày thường quan sát được trọng lượng của thuyền khi chở những vật khác nhau, thấy được độ sâu ngậm nước của thuyền mà đề xuất cách cân.

          Để biết được trọng lượng của voi, Tào Xung bảo người dắt voi lên thuyền, đánh dấu độ sâu của ngấn nước, rồi đem đá thay vào cho đến khi thuyền đạt được độ sâu của ngấn nước đó, sau đó cân toàn bộ khối đá, tổng trọng lượng của khối đá chính là trọng lượng của voi.

          Nhìn từ góc độ tư duy, Tào Xung thông qua sự liên tưởng mang tính sáng tạo đã hoàn thành chuyển đổi khái niệm, đem con voi không thể chia cắt chuyển hoá thành khối đá có thể “chia cắt”. Khi thay đổi điều kiện, Tào Xung đã kịp thời đề xuất đối sách mới và cách giải quyết vấn đề. Cách “tuỳ cơ  ứng biến” của Tào Xung chính là sự biểu hiện mang tính linh hoạt của tư duy.

                                                                   Huỳnh Chương Hưng

                                                                   Quy Nhơn 16/8/2012

TÀO XUNG VI THẬP MA NĂNG TRẮC ĐỊNH

ĐẠI TƯỢNG ĐÍCH TRỌNG LƯỢNG

曹冲为什么能测定大象的重量

Trong quyển

VĂN NGÔN VĂN TOÀN GIẢI

文言文全解

(Sơ trung bản)

Chủ biên: Thẩm Diễm Xuân (沈艳春),

            Đô Hưng Đông (都兴冬),

            Hà Thục Quyên (何淑娟)

Trường Xuân: Cát Lâm đại học xuất bản xã, 2003.