HAI VỊ HOÀNG ĐẾ CUỐI CÙNG CỦA TRIỀU KIM
Sau sự
biến Tĩnh Khang 靖康107 năm, Nam Tống và Mông Cổ liên hiệp diệt nước Kim.
Chỉ là, Nam Tống về sau cũng bị Mông Cổ diệt. Hai vị hoàng đế cuối cùng của nước
Kim lần lượt là Hoàn Nhan Thủ Tự 完颜守绪 và Hoàn Nhan Thừa Lân 完颜承麟.
Hoàn
Nhan A Cốt Đả 完颜阿骨打 là
người sáng lập triều Kim, hoàn thành hai việc lớn là kiến quốc và phá Liêu, đưa
tộc Nữ Chân 女真lên một đỉnh cao. Sau khi Hoàn Nhan A Cốt Đả qua đời,
em trai là Hoàn Nhan Ngô Khất Mãi 完颜吴乞买 kế vị, không chỉ
triệt để diệt nước Liêu mà còn diệt Bắc Tống vào năm 1127. Năm này, là năm thứ
2 niên hiệu Tĩnh Khang 靖康 triều Bắc Tống, cho nên được gọi là “Tĩnh Khanh chi sỉ”
靖康之耻 (nỗi
nhục Tĩnh Khang). Trong bài từ theo điệu Mãn
giang hồng 满江红 của Nhạc Phi 岳飞 có
câu:
Tĩnh Khang sỉ, do vị tuyết. Thần tử hận,
hà thời diệt.
靖康耻, 犹未雪. 臣子恨. 何时灭
(Nỗi nhục Tĩnh Khang đến nay vẫn
chưa rửa sạch; Làm một bề tôi, không ngày nào là không đau đáu, oán hận chứa đầy,
biết đến bao giờ mới dẹp tan!)
Lời tục
có nói:
Thiên đạo hảo luân hồi, thương thiên
nhiêu qua thuỳ(1)
天道好轮回, 苍天饶过谁
(Đạo trời luân hồi rất công bằng, ông trời không bỏ
qua một ai)
Chớp mắt,
sự biến Tĩnh Khang 靖康 đã
qua 107 năm, vào năm 1234 (năm rất dễ nhớ), Nam Tống và Mông Cổ liên hiệp diệt
nước Kim. Khi Bắc Tống diệt vong, hai vị hoàng đế (Tống Huy Tông 宋徽宗 và Tống
Khâm Tông 宋钦宗) đã bị bắt đi (2). Khi nước Kim diệt vong,
hai vị hoàng đế cũng bị chết.
Về vị
trí địa lí mà nói, vị trí nước Kim ở vào giữa Nam Tống và Mông Cổ. Sau khi nước
Kim bị diệt, Nam Tống mất đi phên giậu là nước Kim, không thể không trực tiếp đối
mặt với Mông Cổ hùng mạnh. Trải qua mấy chục năm chống cự, Nam Tống cuối cùng bị
Mông Cổ diệt.
Khi nước
Kim diệt vong, hai vị hoàng đế bị chết, đó là Hoàn Nhan Thủ Tự (Kim Ai Tông 金哀宗) và Hoàn Nhan Thừa Lân (Kim Mạt Đế 金末帝). Kim Ai Tông không muốn làm một vị quân chủ mất nước,
đã đem ngôi vị thiện nhượng cho Đại tướng Hoàn Nhan Thừa Lân. Hoàn Nhan Thừa
Lân lúc đầu không chịu tiếp nhận ngôi vị, Kim Ai Tông khổ sở van xin nói rằng
thân thể mình mập, rất khó thoát khỏi trùng vây; Hoàn Nhan Thừa Lân là một tướng
tài, vả lại thân thủ tráng kiện, nếu may mắn thoát được vòng vây, thì có thể
kéo dài quốc tộ.
Thế là
Hoàn Nhan Thừa Lân tiếp nhận thiện nhượng. Lúc cử hành nghi thức kế vị, liên
quân Tống Mông đã phá thành tiến vào. Nước Kim diệt vong vô cùng thảm hại. Kim
Ai Tông tự sát, Hoàn Nhan Thừa Lân cũng chết trong đám loạn quân, thời gian
chưa đến hai tiếng đồng hồ, hai vị hoàng đế song song tuẫn quốc, lịch sử trong
và ngoài nước dường như chưa từng có. Hoàn Nhan Thừa Lân trở thành vị hoàng đế
có thời gian tại vị ngắn nhất trong lịch sử, cũng chính là Kim Mạt Đế. Theo tìm
hiểu của các sử gia, thời gian tại vị của Hoàn Nhan Thừa Lân chỉ có một hai tiếng
đồng hồ.
Có một
câu phê bình rất nổi tiếng về triều Minh:
Thiên tử thủ quốc môn, quân vương thủ xã
tắc (3)
天子守国门, 君王守社稷
“Quân vương thủ xã tắc” ở đây chỉ hoàng đế Sùng Trinh 崇祯 triều
Minh tự ải trên Môi sơn 煤山. Kì thực tại nước
Kim sớm 410 năm trước, đã có hai vị quân vương chết vì xã tắc – Hoàn Nhan Thủ Tự
sau khi truyền ngôi cho Hoàn Nhan Thừa Lân đã tự ải mà chết; sau 410 năm, hoàng
đế Sùng Trinh cũng đã tự ải mà chết.
Hoàn Nhan Thừa Lân là vị hoàng đế có thời gian tại vị ngắn nhất trong lịch sử, kế vị chỉ có một hai tiếng đồng hồ, rồi bị chết trong đám loạn quân.
Chú của người
dịch
1- Thiên đạo hảo
luân hồi, thương thiên nhiêu qua thuỳ天道好轮回, 苍天饶过谁: Đại ý là,
làm điều thiện sẽ được thiện báo, làm điều ác sẽ bị ác báo. Làm điều xấu mà
trong nhất thời không thấy báo ứng thì chớ nghĩ rằng trời đã bỏ qua, đợi đến
lúc luân hồi thì mới biết trời không bỏ qua kẻ xấu và cũng không quên báo đáp
người tốt.
2- Năm Tuyên Hoà 宣和 thứ 7 triều Bắc
Tống (năm 1125), quân Kim sau khi tiêu diệt nước Liêu, đã tiến xuống phương nam
đánh Bắc Tống. Tống Huy Tông 宋徽宗vội nhường ngôi cho
thái tử Hoàn 桓 (tức Khâm Tông 钦宗),
tự mình xưng là Thái thượng hoàng. Năm 1126, quân Kim phá đô thành Đông Kinh 东京 (nay là Khai Phong 开封
Hà
https://baike.baidu.com/item/%E5%BE%BD%E9%92%A6%E4%BA%8C%E5%B8%9D/2734895
2- Thiên tử thủ
quốc môn, quân vương thủ xã tắc天子守国门, 君王守社稷:
Hình
dung hai sự kiện lịch sử đó là hoàng đế Vĩnh Lạc 永乐 dời đô về Bắc
Kinh 北京 và
hoàng đế Sùng Trinh 崇祯 tự ải
ở Môi sơn 煤山.
Triều
Minh lúc ban đầu, vùng biên giới phía bắc vẫn còn bị thế lực tàn dư của triều
Nguyên không ngừng quấy nhiễu; còn khu vực từ Sơn Hải Quan 山海关 trở
ra cũng là do dân tộc thiểu số tụ cư làm chủ. Để giữ vững sự ổn định vùng biên
giới phía bắc và vùng quan ngoại, thực thi chế độ thống trị hữu hiệu và đề
phòng sự phân liệt quốc gia,
Đến thời
hoàng đế Sùng Trinh, nội ưu ngoại hoạn, khi triều Minh đất lở ngói tan, xã tắc
ngả nghiêng, hoàng đế Sùng Trinh phải tự ải ở Môi sơn, hậu thế gọi đó là “quân
vương thủ xã tắc”.
https://baike.baidu.com/item/%E5%A4%A9%E5%AD%90%E5%AE%88%E5%9B%BD%E9%97%A8/1293227
Huỳnh Chương Hưng
Quy Nhơn 09/6/2021
Nguồn
THÚ THUYẾT TRUNG QUỐC SỬ
趣说中国史
Tác giả: Thú Ca 趣哥
Bắc Kinh – Đài Hải xuất bản xã, 2020