BẤT
VỊ NGŨ ĐẨU MỄ CHIẾT YÊU
不为五斗米折腰
KHÔNG VÌ NĂM ĐẤU GẠO
MÀ KHOM LƯNG
Giải
thích:
Ngũ đẩu mễ 五斗米: bổng lộc
của huyện lệnh đời Tấn. Chiết yêu 折腰:
khom người hành lễ. Ý nói không vì bổng lộc 5 đấu gạo mà khuất thân cho người
khác. Ví con người thanh cao, có cốt khí.
Xuất xứ: Đường . nhóm Phòng Huyền Linh 房玄龄: Tấn thư – Đào Tiềm truyện 晋书 - 陶潜传.
Đào Uyên Minh 陶渊明còn có tên là Đào Tiềm 陶潜, nhà thơ điền viên đời Tấn. Năm 30 tuổi, ông mới
được tiến cử làm một chức quan nhỏ. Năm 405, Đào Uyên Minh đến Bành Trạch 彭泽 (nay thuộc Giang Tây 江西) nhậm chức huyện lệnh.
Mùa đông năm đó, viên Thái thú của quận
phái một tên đốc bưu đến Bành Trạch
đốc sát. Đốc bưu là thuộc lại của Thái thú, phẩm vị rất thấp, nhưng lại có một
ít quyền thế. Tên đốc bưu được phái đi lần này là một kẻ thô tục, ngạo mạn, hắn vừa đến lữ xá đã sai huyện lại đi gọi huyện
lệnh đến gặp.
Bình thường Đào Uyên Minh xem thường
công danh phú quý, không chịu xu phụ, đối với kẻ mượn danh cấp trên ra lệnh,
ông rất khinh nhưng cũng không thể không đi gặp, thế là ông lập tức chuẩn bị
lên đường. Không ngờ tên huyện lại nói rằng:
- Đại
nhân, tham kiến đốc bưu nên mặc lễ phục và thắt đai, nếu không sẽ mất thể thống,
đốc bưu thừa cơ sẽ viết bài văn không có lợi cho đại nhân.
Lúc này, Đào Uyên Minh nhẫn không được
nữa, than rằng:
- Ta
không thể vì 5 đấu gạo mà khom lưng cho bọn tiểu nhân của làng.
Nói xong, ông bèn lấy ấn quan ra niêm
phong, đồng thời viết tờ đơn từ chức, rồi lập tức rời khỏi Bành Trạch nơi mà
ông chỉ làm huyện lệnh hơn 80 ngày.
Huỳnh Chương Hưng
Quy Nhơn 31/8/2018
Nguyên tác Trung văn
BẤT VỊ NGŨ ĐẨU MỄ CHIẾT
YÊU
不为五斗米折腰
TRUNG QUỐC THÀNH NGỮ
CỐ SỰ TỔNG TẬP
中国成语故事总集
(tập 1)
Chủ biên: Đường Kì 唐麒
Trường Xuân – Thời đại
văn nghệ xuất bản xã, 2004.
Thư Mục:
Nghiên Cứu - Dịch Thuật